Kwart* Vlamingen voelt zich schermverslaafd:
100-dagenplan zet reset in
Mama en ex-digitaal ondernemer Yasmin Vantuykom wijst in Scrollaholics de weg naar ‘digivrijheid’
Bijna iedere Belg heeft een smartphone. Bij jongeren is dat quasi 100%. We scrollen 3 à 4 uur per dag, tieners vaak meer dan 5 uur. 1 op 4 Vlamingen voelt zich dan ook verslaafd aan zijn schermen. In haar tweede boek Scrollaholics fileert voormalig digitaal ondernemer en mama van twee, Yasmin Vantuykom, de impact van onze schermgewoontes: de stress, de FOMO (Fear Of Missing Out) en de impact op het gezinsleven, vrije tijd, seks en slaap. Ze testte zelf 100 dagen lang wat wél werkt: notificaties uit, geen gsm in de slaapkamer of aan tafel, Instagram beperkt tot 20 minuten per dag, TikTok verwijderd en meer aandacht voor offline momenten. Het resultaat: minder stress en lichamelijke klachten, meer focus en welzijn. Met inzichten en adviezen van topexperten wordt Scrollaholics zo een gids naar een gezonder digitaal leven.
*Dat blijkt uit de Digimeter 2024 van imec (p. 75 e.v.)
26% van alle smartphonebezitters in Vlaanderen zegt dat ze zich verslaafd voelen aan de smartphone. Bij jongeren (18–24 jaar) ligt dat hoger: 49% noemt zich verslaafd. Yasmin Vantuykom ontrafelde wat schermgebruik echt doet met ons brein, hoe het ons lichaam in de war stuurt, onze relaties verstoort en onze kinderen vormt. We praten graag over jongeren en gsm-verboden op school, maar de hefboom ligt vaak bij de ouders. In veel gezinnen zijn volwassenen en hun kinderen fysiek aanwezig, maar mentaal elders: nog snel een berichtje tijdens het eten, nog één video in bed, half luisteren tijdens een gesprek. Kinderen spiegelen dat gedrag en krijgen zo de boodschap dat het scherm belangrijker is dan zij. Dat ondermijnt de cohesie binnen het gezin en wakkert de schermdrang verder aan. Vantuykom pleit daarom voor een radicale gedragsverandering bij volwassenen: minder met het vingertje wijzen naar kinderen, meer zelf het goede voorbeeld geven, met meer kans op duurzame verandering.
“Mijn kinderen vertelden me letterlijk: ‘Mama kijkt vaker naar haar gsm dan naar ons. Dat was mijn wake-upcall. Net zoals veel ouders onderschatte ik ook hoe vaak ik zelf naar mijn telefoon greep. Herken je dat je reflexmatig scrollt tijdens het eten of aan het bed van je kind, dat je kind meermaals om aandacht moet vragen of dat een uur zonder meldingen oncomfortabel voelt? Dan is dit het startpunt: zet alle pushmeldingen uit, spreek samen af dat tafel en slaapkamer schermvrij zijn en plan de momenten per dag waarin je bewust online gaat”, aldus Yasmin Vantuykom.
Relaties en werk betalen mee de prijs
Schermverslaving raakt ook koppels, vrienden en collega’s. “Phubbing”, iemand negeren omdat je op je telefoon zit, maakt gesprekken oppervlakkig en zet relaties onder spanning. In de vriendengroep voelt samen afspreken minder verbindend als iedereen op zijn scherm zit. Op het werk wordt dat een eindeloos ge-ping en voortdurend van taak wisselen, met constante bereikbaarheid die de focus van werknemers wegsnijdt. Hun productiviteit zakt, er worden meer fouten gemaakt en aan het einde van de dag voelt men zich leeg.
Yasmin Vantuykom: “Scrollaholics reikt concrete remedies aan die verder gaan dan goede voornemens: creëer met je partner no-scroll-momenten en leg de telefoons fysiek weg bij ontbijt, diner en op date-avonden; spreek met vrienden af om het eerste halfuur schermvrij te houden; check chat en e-mail op vaste tijdstippen en zet daarbuiten het bericht ‘Niet storen’ aan, zo blijf je bereikbaar, maar niet voortdurend onderbroken. Leg telefoons buiten vergaderruimtes en parkeer werkapps op je desktop. Op die manier ontstaat opnieuw ruimte voor échte aandacht: thuis, bij vrienden en op het werk.”
Waarom ‘afkicken’ zo lastig is
Een smartphone kun je niet zomaar verbannen zoals een pakje sigaretten. Het toestel is tegelijk probleem en hulpmiddel, onmisbaar voor bankzaken, schoolapps en werk. De oplossing ligt dus niet in volledig afzweren, maar in een nieuwe omgang: van onbewust en overdadig naar bewuster en beheerst gebruik. Scrollaholics noemt dat ‘digivrijheid’: leven met technologie, terwijl jij weer aan het stuur zit.
Met Scrollaholics wil Yasmin Vantuykom lezers niet laten detoxen, maar de controle teruggeven. Een boek vol herkenning, realistische tips en kleine gedragsveranderingen die leiden tot meer rust, aandacht en echte connectie, online én offline. “Ik schreef geen anti-techmanifest, wel een handleiding om bewuster en minder aan schermen gekluisterd te leven, met kleine haalbare stappen. Digitaal afkicken is leren doseren: minder dwangmatig en met meer regie”, besluit Yasmin Vantuykom.
Sam Jaspers